Dervis ve Ölüm

Usta yazar Mesa Selimovicten otuz degisik dile cevrilmis, önemli edebiyat ödüllerine layik görülmüs bir basyapit...

Bosnak yazar Selimovicin1967de yayimlanan Dervis ve Ölüm adli romani, degisik dönemlerde bircok elestirmenin inceleme konusu edindigi, ayrica gectigimiz yillarda bir Türk-Italyan ortak yapimi ile sinemaya da aktarilmis olup otuz degisik dile cevrilmis ve bircok önemli edebiyat ödülüne layik görülmüstü. Kitap, Mebin tavsiye ettigi 100 Temel Eser listesinde de yer aliyor.

Mesa Selimovic, Dervis ve Ölümde mutlak din dogrular üzerine kurulu dünyasinda yasayan Ahmed Nureddinin, erkek kardesinin sucsuz yere tutuklanip idam edilmesinden sonra düstügü derin karmasayi resmederken insanin ruh dünyasindaki celiskileri, gelgitleri incelikle isler.

Ölüm, yasam, aidiyet, iktidar, iktidarin gereklilikleri ve degismez degerlerin hayat pratigine yansimasi etrafinda dolasirken insanlik durumlarini merkeze alan muhtesem bir eser ortaya koyar. Yugoslavyada edebiyat dersleri programinda yer alan Dervis ve Ölümdeki izlekler, romana evrensel bir boyut kazandirir. Tarihsel dönemlere veya kosullara bagli özel durumlardan cok, insan dogasinin yapisi, zaaflari ve ihtiraslari etrafinda dönen roman müthis bir ice bakis örnegidir.

II. Dünya Savasi esnasinda amansiz catismalarin cereyan ettigi Bosnada savasa bizzat katilan ve savasin insan ruhunda actigi yaralari ömür boyu icinde tasiyan birisidir Selimovic. Gercek hayatta 1944 yili sonlarinda, Partizan ve ayni zamanda Tuzla Asker Bölge Komutanliginda subay olan agabeyi Sevki Selimovicin, III. Kolordu Asker Mahkemesi karariyla kursuna dizilmesi ve bu olayin Mesa Selimovicin ruhunda actigi yara, devrim ve iktidar ile devrimin evlatlari arasindaki iliskileri yeniden okumasi, Dervis ve Ölümün yazilmasinin arkasindaki önemli bir motiftir. Nitekim romanda da, erkek kardesinin sucsuz yere idam edilmesi Seyh Ahmed Nureddinin hayatinda esasli bir kirilma yaratir. O zamana kadar iktidar ile bir sorunu olmayan Nureddin, bu olaydan sonra gizli bir öfkeye kapilir ve isyan eder. Cikan isyan sonucu öldürülen Kadinin yerine artik Nureddin gecmistir; artik iktidar sahibi, kendisidir. Ancak iktidarin öyle bir yapisi vardir ki sahibini, en yakin dostu ile iktidar arasinda bir secim yapmak zorunda birakacaktir. Ve bu secimin sonuclarina katlanmak...