Nüshu, tam cevirisiyle kadin yazisi, Cinin güneyindeki Hunan eyaletinin cografi, tarihsel ve kültürel olarak özel sayilabilecek bir bölgesinde, sadece orada yasayan köylü kadinlarin bilip kullandigi bir yazi dilidir. Cincenin bir versiyonudur. Kitapta tekraren okuyabileceginiz pek cok farkli özelligi ve islevi ile Nüshu, farkli disiplinlerde mutlaka anilmasi gereken dünyada baska örnegi olmayan bir dil sistemidir.
Hicbir kadinin ana dili olmayan, akraba ve arkadas cevresinde kadinlarin birbirine ögrettigi bir aktarim yöntemine sahip Nüshunun ne zaman fark edildigi, literatüre nasil gectigi ile ilgili Fei Wen Liu, Gendered Words, Sentiments and Expressions in Changing Rural China kitabinda söyle yazar Nüshunun kesfi tamamen beklenmedik bir olaydi. 1982 yilinda genc Cinli akademisyen Gong Zhebing, Jianghua ilcesindeki etnik gruplar üzerine arastirma yaparken bir Komünist Parti yetkilisi, Jianghuanin yanindaki Jiangyongda yasamis, artik hayatta olmayan anneannesinin ve teyzesinin bildigi bir kadin yazisindan bahsetti. Meraklanan Gong hemen Jiangyonga gitti, ama arastirmasi sonuc vermedi. Jiangyongun genc nesilleri ögrenmemisler, daha yasli olanlar ise nasil kullanilacagini unutmuslardi; cünkü Kültür Devriminden 1966-1976 bu yana Nüshu cadi yazisi olarak damgalanmisti. Nihayetinde Jiangyong Kültür Bürosundan emekli Zhou Shuoyinin 1926-2006 yardimiyla Gong, biyografik bir agit iceren Nüshu yazili mavi bir bez parcasi ele gecirdi. Yaziyi, Baishui köyünden He Xijing adinda bir köylü kadin vermisti ama yazari degildi; yaziyi yakinlardaki Getan köyünden Hu Cizhu 19051976 yazmisti...
Gong Zhebin, Cizhunun kizinin verdigi bilgilerle Nüshu bilen Gao Yinxiana 19021990, onun sayesinde de Yi Nianhuaya 19071991 ulasir. Böylece Nüshu literatüre girer, bu kitabin yazari Zhao Liming de ayni yillarda Jiangyonga giderek Nüshu bilen bu birkac kadinla calismaya baslar.
Kadinlarin özellikle gizlemeye calismadiklari Nüshunun neden bu kadar zaman sakli kalabildigini Fei Wen Liu, geleneksel tarih yazimina egemen olan erkek egemen bakis, ahlak yönelimli kisiliklerin öne cikarilmasi ve sarki performanslarinin marjinallestirilmesi olarak saydigi üc temel kültürel nedene baglar. Nüshu kullanicilari sadece, ulasamadiklari egitim haklarini kendi elleriyle kendilerine verecek bir bilinc gelistirerek, nesiller boyu bu yazi dilini aktarmayi basarabilmis ve kendi kücük cevrelerinde, köylerinde bile olsa kendilerine ayricalikli bir alan acabilmis kadinlar olarak zihnimize kazinir. Niyetleri agit yakmak, hatta bir cesit sikayet formuyla acilarini söylemek olsa da aslinda kederlerini paylasarak, yazarak, sarkilarini söyleyerek iyi hissedebilmenin, neseyi üretebilmenin muhtesem bir yolunu bulduklarini düsünmek mümkündür.
Asli Solakoglu
