Kü cü k organizmalardan medeniyetlerin gelisimine kadar uzanan sistematik bir arastirma
Bü yü me, bireysel ve kolektif cabalarimizin hem dile getirilmeyen hem de acik bir amaci olmustur. Mikroorganizmalarin ve galaksilerin yasamlarini yö netir, olaganü stü bü yü k beyinlerimizin yeteneklerini ve ekonomilerimizin kaderini sekillendirir. Bü yü me, kita kabugundaki yillik birikimlerde, artan gayrisafi yurt ici hasilada, bir cocugun bü yü me tablosunda, kanserli hü crelerin yayilmasinda kendini gö sterir. Bu kapsamli kitapta Vaclav Smil, kü cü k organizmalardan imparatorluklarin ve medeniyetlerin gelisim cizgilerine kadar doga ve toplumdaki bü yü menin sistematik bir arastirmasini sunuyor.
Smil, okuyuculari bakteri istilasindan hayvan metabolizmalarina, oradan mega kentlere ve kü resel ekonomiye gö tü rü yor. Mikroskobik ile devasa arasinda degisen bü yü klü klerde organizmalardan baslayip, hastalik yapan mikroplari, temel mahsullerin yetistirilmesini ve bebeklikten yetiskinlige kadar insan bü yü mesini inceliyor. Uygarlik icin vazgecilmez gelismeler olan, ekonomik faaliyetleri mü mkü n kilan enerji dö nü sü mlerinin ve insan yapimi nesnelerin bü yü mesini inceliyor. Son olarak, insan nü fusunun artmasindan baslayip sehirlerin bü yü mesine kadar uzanan karmasik sistemlerdeki bü yü meye bakiyor. Imparatorluklarin ve uygarliklarin bü yü mesini takip etmenin gü clü klerini ele alirken, bireysel ve evrimsel zaman boyunca organizmalarin bü yü mesini grafige dö kebilecegimizi, ancak toplumlarin ve ekonomilerin pek dogrusal olmayan ilerleyisinde hem gerilemenin hem yenilenmenin oldugunu acikliyor. Smile gö re modern uygarligin izleyecegi yol, maddi bü yü me ile biyosferik sinirlar arasindaki catismayla sekilleniyor ve belirsizligini koruyor.
Vaclav Smil kadar kitabini dö rt gö zle bekledigim baska bir yazar yok.
Bill Gates
Arastirmalari enerji, nü fus ve cevresel degisimi kapsayan Smil, sinirli bir gezegende bü yü menin maliyetini ortaya koyuyor. Bu maliyet yü ksek kirlenen toprak, hava ve su, kaybedilen vahsi doga ve artan atmosferik karbondioksit seviyeleri Bü yü me bizi farkli dü sü nmeye zorluyor. Yenilenebilir enerji kaynaklarinin daha verimli hale getirilmesi, hizli benimsenmesi icin ekonomik tesviklerin iyilestirilmesi, cevresel bozulmanin en aza indirgenmesi ve artan nü fusun yasaminin iyilestirilmesindeki dengeleri yö netmek icin buna siddetle ihtiyac var.
Nature
Smile gö re biyolojik, sosyal ya da iktisadi bü yü me normal olabilir ancak son yillarda ekonomilerde ve yasam tarzlarinda gö rdü gü mü z hizli ve genis capli bü yü me normal degil ve korkunc sonuclar dogurmadan devam edemez.
New Scientist
Bü yü me sayilar, grafikler ve matematiksel gö sterimlerle dolu. Yine de matematikci olmayanlar tarafindan kolayca anlasilabilecek sekilde yazilmis ve tü m karasal formlarinda kitabin kapsami Dü nya ile sinirli bü yü menin gö ze carpan ö zelliklerini gö stermek icin istatistiklerden zekice ama anlasilir bir sekilde yararlaniyor. Kisacasi Bü yü me, merak uyandiran bir kitap.
Resilience International Policies, Practices and Discourses
Gercekten oldukca ilgi cekici bir calisma. Alt basligi da iddiali oldugunu gö steriyor. Arke ve bakterilerin bü yü me dinamiklerinden imparatorluklara uzaniyoruz. Bu kitabin verdigi keyif bü yü k resimden ziyade ayrintilarda. Ama ne cok ayrinti var Smilin kapsamli yorumlari ve bilgiyi ö zü msemesi insanin aklini basindan aliyor. Insanlik tarihi boyunca maratonlarin hangi hizda kosuldugunu, domuz yavrularinin bü yü me oranlarini ve tavuklarin gü nbegü n agirliklarini, zaman icinde kü cü k endü striyel olmayan motorlarin satislarini, maksimum seyahat hizi icin zarfi, Kuznets dö ngü lerini, sehir bü yü klü gü icin Zipf Yasasini ö greniyoruz Bö lü mlerin orta kisimlari genis bir teknoloji yelpazesinde uzun dö nemler boyunca teknik ilerlemeye dair harika bir genel bakis sunuyor. Tü m bu ayrintilara bayildim.
Diane Coyle, ekonomist
Gü nü mü z dü nyasinin ö nde gelen disiplinler arasi zihinlerinden birinin kaleminden cikmis oldukca kapsamli ve benzersiz bir calisma Bü yü menin bircok bicimi icin olaganü stü bir rehber olan bu kitabin, bü yü me sü recinin karmasikligini ve bü yü menin kentsel peyzaji nasil etkiledigini anlamak isteyen herkesin kü tü phanesine girmesi gerektigini sö ylemeliyim.
Spacing Vancouver
Yeni kitabi Bü yü mede Smil, daha da sarsici bir ö neride bulunuyor SBiyosferin yasanabilirligini saglamak icin en azindan bü yü meye ö ncelik vermekten uzaklasmali ve belki de bü yü meyi tamamen terk etmeliyiz.
New York Magazine
Smilin bu kitabi, uygarligin geleceginin belirsizligini ortadan kaldirmanin ve yasanabilir bir biyosferi korumanin ö nemi hakkinda temel bir noktaya ulasmak icin maddi bü yü menin faydalarini ve sinirlarini netlestiriyor.
Porchlight
Thomas Pikettynin esitsizligin tarihi icin yaptigini Vaclav Smil enerjinin tarihi icin yapiyor. Ü stelik bulgulari da ayni ö lcü de rahatsiz edici.
Rutger Bregman, tarihci ve yazar
