Allahin Askinligi

Kelam ve Tefsir ilimlerinde büyük söhrete sahip olan Fahreddin er-Raz, cevirisini sundugumuz bu eserinde, Müsebbihe olarak anilan antropomorfist kelam akiminin Kuran ve hadislerde Allahü Tealayi tavsif eden ifadeleri anlama bicimini ele almakta; bütünlük ve derinlikten yoksun oldugu gerekcesiyle de elestirmektedir. Razye göre Allahin haber sifatlarini bildiren ayet ve hadislerin böyle lafizda kalan yahut literalist tarzda anlasilmasi aslinda gercek anlamdan uzaklasmaktan baska bir sey degildir. Önemli olan lafizlarin anlamini nassin kendi bütünlügü icinde kavramaktir. Allahi tavsif eden bazi ifadelerin zahir anlamlariyla yetinmek bizi icinden cikilmaz inanc problemleriyle yüz yüze getirecektir. Bilginimiz bu endiselerini su sekilde dile getirmektedir Kuranda Allah Teala hakkinda yüz, göz, yan, ayak ve bacak gibi kavramlar kullanilmaktadir. Eger biz bu mefhumlarin zahir manalarini alirsak, bir yüzü ve bu yüz üzerinde bircok gözü bulunan, vücudunun bir tek tarafi olan ve bu tek taraf üzerinde bircok eli bulunan ve bir tek ayagi olan bir kisiyi Ilah olarak kabul etmemiz gerekir ki; dünyada dahi, bundan daha cirkin bir varligi hayal edemeyiz. Öyle zannediyorum ki, hicbir akil sahibi, Rabbini böyle cirkin sifatlarla nitelendirmeye razi olmaz... Islamin ilk nesillerinin bu türden ayetleri yorumlama konusundaki cekingen tutumlarini makul gören Raz, özellikle Ahmed b. Hanbel sonrasi Selefiyye akiminin ayni yöndeki israrini akla uygun bulmaz. Kelam ve felsefe sahasinda bunca yönelis, caba ve birikimin oldugu bir cagda tevile yanasmamayi bizzat Islam inanci icin tehlike doguracak bir tutum olarak degerlendirir. Dolayisiyla yapilacak is, Allahin Askin el-Al, Müteal Varlik oldugu ilkesinden kalkarak ilgili nasslarin anlamini her türlü antropomorfist ya da insan bicimci cagrisimdan arindirmaktir.